สำคัญผิดในราคาขายฝาก สัญญาขายฝากเป็นโมฆะ ศาลพิพากษาให้คืนเงินได้ ไม่เกินคำขอ

ขณะทำสัญญาขายฝากโจทก์เข้าใจว่าตกลงขายฝากที่ดินเป็นเงิน 160,000 บาท ตามจำนวนที่โจทก์ได้รับจากจำเลย ไม่ใช่ 500,000 บาท ตามที่ระบุไว้ในสัญญาขายฝาก จึงเป็นกรณีโจทก์สำคัญผิดในเรื่องราคาขายฝาก แม่ไม่ใช่การสำคัญผิดในลักษณะของนิติกรรม หรือตัวบุคคลซึ่งเป็นคู่กรณีแห่งนิติกรรมหรือทรัพย์สินซึ่งเป็นวัตถุแห่งนิติกรรม แต่ราคาที่ตกลงขายฝากย่อมมีความสำคัญมากพอกับตัวทรัพย์ที่เป็นวัตถุแห่งนิติกรรม ถือว่าโจทก์แสดงเจตนาทำนิติกรรมขายฝากโดยสำคัญผิดในสิ่งซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งนิติกรรม สัญญาขายฝากจึงตกเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 156  ไม่มีผลบังคับตามกฎหมาย ศาลต้องเพิกถอนนิติกรรมการจดทะเบียนขายฝาก ส่วนเงิน 160,000 บาท ที่โจทก์ได้รับจากจำเลยต้องคืนให้แก่จำเลยฐานลาภมิควรได้

แม้จำเลยไม่ได้ฟ้องแย้งให้โจทก์คืนเงิน 160,000 บาท แต่โจทก์ไม่อาจอ้างสิทธิใด ๆ ที่จะยึดถือเงินนั้นไว้ เนื่องจากสัญญาขายฝากตกเป็นโมฆะ ศาลย่อมมีอำนาจพิพากษาให้โจทก์คืนแก่จำเลยไปในคราวเดียวกัน ไม่ถือเป็นการพิพากษาเกินคำขอ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 142

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 978/2567